|
Haaien training in Blijdorp
door Kavita Khemlani
In Diergaarde Blijdorp Rotterdam, is onderzoek verricht aan het discrimininatie vermogen
van zwartneus haaien (Carcharhinus acronotus). Vroeger dacht men dat haaien niet
intelligent waren, ze werden zelfs "zwemmende neuzen" genoemd. De eerste onderzoeker die
aantoonde dat haaien tot veel meer in staat zijn is Eugene Clark, ook bekend als de
"Shark Lady". Ze leerde haaien om een bordje aan te raken met hun neus waarvoor ze de
haaien beloonde met een stukje vis. Ze had de haaien dus geconditioneerd om een object
aan te raken. Vele gelijksoortige onderzoeken met verschillende haaiensoorten hebben
deze methode gehanteerd.
Korte geschiedenis
Het Atlantantische haaien bassin in Blijdorp is een zoutwater bassin waarin twee soorten
schildpadden (karet- en groene schilpadden) en verschillende soorten vissen, waaronder
4 haaiensoorten (verpleegster haaien, zwartpunt haaien, Atlantische mensenhaaien en
zwartneus haaien), worden verzorgd. De dieren werden vroeger op een gezamenlijke plek
gevoerd, todat er door iemand werd opgemerkt dat een van de haaien voer probeerde te
pakken van een schildpad. Dit was het begin van een gevaarlijke situatie, en aangezien
de haaien alleen maar groter en dominanter werden, is er besloten om een oplosssing te
zoeken voor dit probleem. De oplossing bestond uit een eigen voerplek voor de
verschillende diersoorten. De dieren werden geconditioneerd om tijdens voedertijd naar
een bepaalde plek in het bassin te komen, om daar hun voer te krijgen.
Met drie van de
vier haaiensoorten is een stapje verder gegaan. De Atlantische mensenhaaien, zwartpunt
haaien en zwartneus haaien werden geconditioneerd om een bordje aan te raken voordat ze
hun voer kregen toegediend door middel van een voerstok. Dit wordt ook "target training"
genoemd, want de haaien moeten een target (doel) aanraken voordat ze beloond worden.
Bij de target training werd gebruik gemaakt van een zogenaamd "overbruggings signaal"
(bridging stimulus). Het is namelijk van groot belang, om het
gewenste gedrag direct te belonen, om zo een koppeling te maken tussen het gedrag en het
krijgen van voer. Omdat het niet mogelijk is om de haaien te belonen op
het moment dat ze de target aanraken, maak je dus gebruik van de overbruggings signaal.
Dit werd aangeboden door middel van een piep geluid, dat door de trainer kon worden
gegeven.
Wat het onderzoek in Blijdorp uniek maakt, is dat de conditionerings trainingen met
haaien voorheen altijd in een experimentele omgeving zijn uitgevoerd. In Blijdorp waren
er verstorende factoren zoals de interacties tussen de dieren tijdens het voeren.
Uiteindelijk is het gelukt om de haaien te leren om een rond bordje aan te raken waarna
ze hun eten kregen toegediend als beloning. Eerdere studies hebben gesuggereerd dat het
mogelijk is om haaien te leren
visueel onderscheid te maken tussen twee bordjes van verschillende vormen en of kleuren.
Wat ontbrak aan deze onderzoeken was statistisch bewijs. In Blijdorp is
geprobeerd om haaien te laten discrimineren tussen twee verschillende bordjes.
|
|
Discriminatie onderzoek
Het discriminatie onderzoek dat hier wordt besproken heeft plaatsgevonden van mei 2005
tot en met oktober 2005. De onderzoekspopulatie bestond uit 4 zwartneus haaien
(3 vrouwtjes en 1 mannetje). Er is voor de zwartneus haaien gekozen, omdat ze als soort
apart gevoerd werden, terwijl de Atlantische mensenhaaien en zwartpunt haaien samen werden
gevoerd. Verder zijn de zwartneushaaien minder agressief dan de andere twee soorten.
En als laatste reden geldt, dat de zwartneushaaien in eerder onderzoek beter presteerden
vergeleken met de andere twee soorten haaien.
Fase I; Versterking van de target training
In de eerste trainings sessies is gewerkt aan de verbetering van het aantikken van het
target. Belangrijk was dat de haaien de target alleen met hun neus
aanraakten wat bewees dat ze duidelijk "kozen" om de target aan te raken.
Fase II; discriminatie training
Om de vraag te beantwoorden of zwartneus haaien in staat zijn om visueel te discrimineren
is onderzocht of het tot de natuurlijke mogelijkheden van het dier behoorde. Hiervoor is
gekeken naar de anatomie (bouw) van het haaienoog. Hieruit is gebleken dat haaien, qua
anatomie, in staat zijn om voorwerpen te discrimineren.
Opzet - Er is gekozen voor een vierkante en driehoekige discriminant die van wit
plastic zijn gemaakt. Deze werden enkele centimeters boven de target (rondje) bevestigd.
De twee targets, met daarboven de discriminanten, zijn ongeveer 1.5 meter
uit elkaar geplaatst. Als de haaien de target met de driehoek aanraakten, kregen ze geen
beloning. De target met het vierkant diende als beloningstarget, dus als ze die
aanraakten, kregen ze het overbruggingssignaal te horen, en werd er voer aangeboden. Om
te voorkomen dat de haaien op locatie geconditioneerd zouden raken, is de plaats van de
targets steeds per voerbeurt willekeurig bepaald.
Resultaten - Obv de correlatie tussen het percentage correcte aanrakingen
en de tijd, kon geen verbetering over de tijd aangetoond worden. Dit betekent dat er
geen positieve leercurve te zien was. Het suggereert dat de haaien mogelijk niet in
staat zijn om de targets op visuele basis van elkaar te onderscheiden. Daarom is
besloten om een extra visuele stimulus te bieden in de vorm van strepen. De vierkante
discriminant is van vier strepen voorzien met behulp van zwart plakband. Na de
introductie van de strepen, is de prestatie significant verbeterd. Dit geldt voor alle
haaien behalve één vrouwtje. De reden waarom zij de enige haai was die niet vooruit is
gegaan, is niet bekend.
|
Conclusie
In elk geval drie van de vier zwartneus haaien in Blijdorp zijn in staat gebleken om
visueel een witte driehoek te onderscheiden van een vierkant met strepen. Op basis van
dit onderscheid kozen ze het vaakst voor aanraking van het vierkant, omdat ze daarbij
beloond werden. Dit bewijst dat haaien over een bepaalde mate van intelligentie
beschikken en dat ze, net als ons huisdier de hond, getraind kunnen worden om een
"koekje" te verdienen.
- - Home
- Contact - -
|
